Bruksela przygotowuje się do istotnych zmian w polityce spójności, które mogą umożliwić finansowanie obronności i przemysłu zbrojeniowego z unijnych funduszy. Dotychczas polityka spójności, której celem jest wyrównywanie poziomu rozwoju między regionami Unii Europejskiej, wykluczała finansowanie zbrojeń i bezpośrednich wydatków na wojsko. Jednak w świetle nowych zagrożeń związanych z wojną w Ukrainie oraz perspektywą ponownego wyboru Donalda Trumpa na prezydenta USA, UE rozważa przekierowanie środków na obronność, co jest dobrą wiadomością m.in. dla Polski, która od dawna lobbowała za takim rozwiązaniem.
Kluczowe zmiany i warunki finansowania
Według doniesień „Financial Times”, zmiany te obejmowałyby potencjalnie jedną trzecią całkowitego budżetu polityki spójności, czyli około 392 miliardów euro z perspektywy budżetowej 2021-2027. Fundusze te nie będą mogły być wykorzystywane na bezpośrednie zakupy broni, ale znajdą zastosowanie w finansowaniu tzw. produktów podwójnego zastosowania, takich jak drony, oraz w projektach zwiększających mobilność wojskową (np. wzmacnianie infrastruktury drogowej i mostów pod kątem transportu ciężkiego sprzętu wojskowego). Dodatkowo pojawi się możliwość finansowania produkcji broni i amunicji, co również może znacząco wpłynąć na zwiększenie zdolności obronnych państw UE.
Polski wkład i oczekiwania
Polska, wydająca już ponad 4% swojego PKB na obronność, aktywnie apelowała o możliwość korzystania ze środków unijnych na potrzeby obronne, widząc w tym szansę na zwiększenie własnych zdolności zbrojeniowych i wsparcie sektora obronnego. Dzięki opóźnionym funduszom z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i bieżącym środkom z polityki spójności Polska ma dostęp do stosunkowo dużej puli funduszy, co pozwala jej wprowadzać zmiany w zakresie finansowania obronności.
Przyszłość polityki spójności
W nadchodzących tygodniach państwa członkowskie UE mają otrzymać szczegóły dotyczące zmienionych zasad, które umożliwią wykorzystanie środków na rozwój infrastruktury obronnej i przemysł obronny. Według rzecznika Komisji Europejskiej, unijne fundusze będą mogły trafiać do przemysłu zbrojeniowego, o ile wspiera to rozwój regionalny. Decyzja ta może zatem przyczynić się do wzmocnienia infrastruktury militarnej, szczególnie w regionach bliskich granicom zewnętrznym UE, co jest kluczowe dla państw takich jak Polska.