Na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o numerze UD160 mający na celu ustalenie wysokości emerytur i rent rodzinnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które przeszły na świadczenia w czerwcu w latach 2009-2019.
Rząd dostrzegł problem nierówności w wysokości emerytur wynikający z sezonowości waloryzacji składek. W czerwcu waloryzacja roczna składek nie uwzględniała korzystnych wskaźników kwartalnych, co skutkowało niższymi świadczeniami dla emerytów decydujących się na zakończenie aktywności zawodowej w tym miesiącu. Nowy projekt ustawy ma na celu zniwelowanie tych różnic poprzez umożliwienie ponownego przeliczenia emerytur.
Dlaczego rząd szykuje ponowne przeliczenie emerytur?
Problem wynika z reformy emerytalnej z 1999 roku, która wprowadziła nowy algorytm obliczania świadczeń dla osób urodzonych po 1948 roku. Osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu były w niekorzystnej sytuacji, ponieważ ich składki nie zostały objęte dodatkowymi waloryzacjami.
Wskaźniki te były zazwyczaj wyższe niż wskaźnik rocznej waloryzacji stosowany w czerwcu, co powodowało, że emerytury przyznane w tym miesiącu były niższe o 5-12 proc. Rząd chce teraz naprawić tę sytuację, umożliwiając ponowne przeliczenie świadczeń z uwzględnieniem korzystniejszych wskaźników waloryzacji.
Projekt ustawy przewiduje, że zainteresowani będą mogli złożyć wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał obowiązek przeliczyć emeryturę z zastosowaniem takich samych wskaźników waloryzacji, jakie obowiązywały w maju danego roku, jeśli będzie to korzystniejsze dla emeryta. Nowo ustalona wysokość emerytury będzie wypłacana od miesiąca złożenia wniosku.
Emerytura. Kto skorzysta z ponownego przeliczenia?
Na ponownym przeliczeniu emerytur skorzystają osoby, które przeszły na świadczenie w czerwcu w latach 2009-2019 i otrzymywały niższe emerytury z powodu niekorzystnych zasad waloryzacji składek. Nowe przepisy mają na celu zrównanie ich sytuacji z emerytami, którzy przechodzili na świadczenia w innych miesiącach. Choć zgodnie z danymi dostępnymi na stronach ZUS w latach 2018-2019 emerytury przyznane w czerwcu stanowiły jedynie około 1 proc. wszystkich świadczeń, obecnie szacuje się, że z uwagi na kumulację roczników z ponownego przeliczenia skorzysta co najmniej kilkadziesiąt tysięcy osób.
Emeryci zainteresowani przeliczeniem będą musieli złożyć odpowiedni wniosek do ZUS. Nowe przepisy przewidują zarówno formę papierową, jak i elektroniczną. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał 60 dni na wydanie decyzji od momentu wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności. W przypadku osób, które wcześniej odwołały się od decyzji ZUS do sądu, postępowanie będzie zawieszone do czasu prawomocnego zakończenia sprawy.
Projekt ustawy przewiduje również zmianę metody obliczania kwartalnych wskaźników waloryzacji składek, co ma całkowicie wyeliminować zjawisko sezonowości przy ustalaniu wysokości emerytur. Dzięki temu w przyszłości nie będzie już miesięcy bardziej lub mniej korzystnych na przejście na emeryturę. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 czerwca 2025 roku, co daje czas na przygotowanie się do zmian zarówno emerytom, jak i instytucjom odpowiedzialnym za realizację ustawy.