Dane zebrane przez chiński łazik Zhurong oraz orbitujące wokół Marsa satelity pokazują struktury mogące być starożytną linią brzegową w regionie Utopia Planitia. Odkrycia te wydają się potwierdzać teorię, że na Czerwonej Planecie istniał w przeszłości ogromny ocean.
Lądownik misji Tianwen-1 wraz z łazikiem Zhurong osiadł na Czerwonej Planecie 15 maja 2021 r. w południowej części obszaru zwanego Utopia Planitia, rozległej równiny na północnej półkuli Marsa. Zhurong pracował ponad rok, ale jego marsjańską podróż przerwała tamtejsza, sroga zima oraz burze pyłowe (więcej na ten temat w tekście: Co się stało z chińskim łazikiem marsjańskim?). Jednak zebrane przez niego dane nadal są analizowane. Podczas jednej z takich analiz naukowcy znaleźli wskazówki dotyczące starożytnego oceanu.
Kncepcja, że w zamierzchłej przeszłości ogromny ocean pokrywał powierzchnie Marsa jest od lat przedmiotem debaty w środowisku naukowym. Odkrycia przedstawione na łamach pisma „Scientific Reports” (DOI: 10.1038/s41598-024-75507-w) wydają się potwierdzać istnienie na Czerwonej Planecie oceanu.
Ocean na Marsie
Bo Wu z Hong Kong Polytechnic University i jego współpracownicy przeprowadzili kompleksową analizę cech topograficznych w miejscu lądowania łazika Zhurong. Połączyli dane teledetekcyjne z satelitów z obserwacjami z łazika. Dzięki temu znaleźli cechy sugerujący istnienie linii brzegowej w południowej części Utopia Planitia.
Uczeni w danych dostrzegli formacje w kształcie stożka, które prawdopodobnie powstały w wyniku działalności wulkanów błotnych. Tego typu struktury pojawiają się tam, gdzie jest woda lub lód. Dostrzegli też inne struktury sugerujące istnienie linii brzegowej, jak kanały przepływowe czy wielokątne zagłębienia, sugerują cykle zamarzania i rozmarzania, prawdopodobnie spowodowane przez wody podpowierzchniowe.
Datowali i zidentyfikowali również skład osadów powierzchniowych w tym obszarze. Na tej podstawie uważają, że ocean istniał 3,68 miliarda lat temu, ale zamarzł, a następnie zniknął około 260 milionów lat później. Według nich, potencjalny ocean mógł rozprzestrzenić się na prawie jedną trzecią powierzchni Marsa.
Wu podkreślił, że odkrycia te sugerują istnienie strefy przybrzeżnej w południowej części Utopia Planitia i wskazują na różne środowiska morskie na starożytnym Marsie. Przyznał jednak, że potrzebna jest bardziej bezpośrednia analiza skał marsjańskich, aby ostatecznie potwierdzić istnienie oceanu na Czerwonej Planecie.
Erozja
Jednak nie wszyscy naukowcy zgadzają się z wnioskami wyciągniętymi przez chińskich badaczy. Według Benjamina Cardenasa z Pennsylvania State University, który analizował inne dowody na istnienie oceanu na Marsie, ogromne obszary Marsa zostały ukształtowane przez wiejący przez miliardy lat wiatr oraz inne czynniki, które mogą skomplikować interpretację cech widocznych na powierzchni. Jednak przyznał, że sam skłania się ku myśleniu, że na Marsie był niegdyś ocean.
– Mamy tendencję do myślenia, że Mars jest mało aktywny, jak Księżyc, ale Mars jest aktywny – podkreślił Cardenas i wskazał na wcześniejsze badania, które sugerowały, że „nawet powolne tempo erozji na Marsie” zniszczyłoby ślady linii brzegowej w tak długim okresie.
Źródło: Live Science, New Scientist, fot. ESO/M. Kornmesser/ CC BY 4.0