Naukowcy z Chin poinformowali o szczegółach przeszczepu zmodyfikowanej genetycznie wątroby świńskiej do organizmu ludzkiego, który miał miejsce w ubiegłym roku. Organ przeszczepiono pacjentowi z martwym mózgiem, funkcjonował prawidłowo przez 10 dni, a badacze nie widzieli oznak odrzucenia narządu.
Niedobór narządów i tkanek potrzebnych do przeszczepów od dawna stanowi jeden z najbardziej znaczących i niezaspokojonych problemów medycznych. Listy osób oczekujących w każdym ośrodku, który oferuje transplantacje, są długie i ogromnej większości chorych nie udaje się doczekać znalezienia odpowiedniego dawcy. Z tego powodu umierają tysiące pacjentów rocznie.
Najlepszymi dawcami organów dla człowieka są inni ludzie… oraz świnie. Od lat prowadzi się badania nad ksenoprzeszczepami czy ksenotransplantacjami, bo tak określane są przeszczepy narządów lub tkanek od osobnika należącego do innego gatunku. Tego typu prace mają na celu zwiększenie puli dostępnych do przeszczepów narządów i mogą w przyszłości zaradzić niedoborowi ludzkich organów.
Ksenotransplantacje
Naukowcy przeszczepiali już świńskie serca, nerki i grasicę. Ich pacjenci nie mieli wyjścia zgadzając się na operacje, bo ich stan zdrowia nie kwalifikował ich do tradycyjnego przeszczepu i nie dawał większych nadziei na pomyślny wynik operacji, a każdy dostępny ludzki narząd jest bardzo cenny i przekazuje się go osobom, które mają największe szanse przeżycia.
Biorcy świńskich narządów umierali kilka miesięcy po przeszczepie. Według naukowców, ich wcześniejszy zły stan zdrowia, który pozwolił ich zakwalifikować jako kandydatów do przeszczepu świńskich narządów, utrudnia ustalenie, co dokładnie było przyczyna śmierci. Jednak te transplantacje dały naukowcom cenną lekcję i pozwoliły uzyskać istotne informacje na temat wykonalności ksenotransplantacji. Lekarze mają nadzieję, że pewnego dnia procedura ta będzie mogła dostarczyć narządów tysiącom ludzi, którzy umierają każdego roku, czekając na narząd.
Wątroba od świni
W marcu ubiegłego roku chińscy badacze podjęli próbę przeszczepu zmodyfikowanej genetycznie świńskiej wątroby 50-letniemu pacjentowi ze zdiagnozowaną śmiercią mózgu po ciężkim urazie głowy. Jego wątroba była nienaruszona i dobrze pracowała. Uczeni wszczepili narząd pobrany od miniaturowej świni i podłączyli go do jego krwiobiegu jako dodatkową wątrobę.
Miniaturowa świnia o imieniu Bama wcześniej przeszła sześć modyfikacji genetycznych mających na celu zapobiegnięcie odrzuceniu narządu. Obejmowały one m.in. dezaktywację niektórych genów, przyczyniających się do produkcji cukrów na powierzchni komórek świńskich, które atakują ludzki układ odpornościowy, oraz wprowadzenie genów, które wytwarzają ludzkie białka w celu „uczłowieczenia” wątroby.
Po przeszczepie wątroba świni podjęła pracę i zaczęła wytwarzać żółć, która pomaga rozkładać tłuszcze w układzie trawiennym. Zaczęła również wytwarzać świńskie albuminy – białka, które odpowiadają za utrzymywanie prawidłowego ciśnienia onkotycznego krwi i uczestniczą w transporcie różnych związków. Przez 10 dni funkcjonowała dobrze. Po tym czasie została usunięta na prośbę rodziny. Ale badacze nie dostrzegli żadnych oznak odrzucenia narządu ani zwiększonego stanu zapalnego. Należy zaznaczyć, że przez cały czas pacjentowi podawano leki immunosupresyjne.
Trudności z przeszczepem wątroby
Pacjent nadal miał własną, funkcjonującą wątrobę, dlatego trudno stwierdzić, czy wątroba świni zapewniłaby odpowiednie funkcje pacjentowi cierpiącemu na niewydolność wątroby. Ale nawet gdyby wątroby świńskie tylko częściowo zastępowały funkcję wątroby ludzkiej, nadal byłyby cenne jako przeszczep, dzięki któremu pacjent otrzymałby więcej czasu na oczekiwanie na ludzki narząd lub jako wsparcie dające czas na regenerację wątroby.
Naukowcy podkreślają, że przeszczep wątroby jest trudniejszy niż serca czy nerek. – Serce po prostu pompuje krew, główną funkcją nerki jest produkcja moczu, ale wątroba ma wiele funkcji – powiedział dr Lin Wang, współautor badania opublikowanego w Nature. Wątroba filtruje krew, usuwając toksyny i odpady, przetwarza składniki odżywcze, wytwarza żółć, która pomaga w trawieniu, wytwarza białka, które pomagają w krzepnięciu krwi i odgrywa ważną rolę w regulacji poziomu cukru we krwi.
Opis oraz rezultaty badań zostały opublikowane w czasopiśmie „Nature” (DOI: 10.1038/s41586-025-08799-1).
Źródło: Science Alert, CNN, fot. Pexels/ CC0