Nieco ponad połowa młodych Europejczyków uważa demokrację za najlepszą formę rządów. Najbardziej sceptyczni są Polacy – wynika z badania Fundacji TUI.
Zdaniem 57 proc. młodych Europejczyków w wieku od 16 do 26 lat demokracja pozostaje najlepszą formą rządów – to wniosek z opublikowanego w czwartek (3.07.2025) w Berlinie badania „Młoda Europa 2025” na zlecenie Fundacji TUI. W Niemczech poparcie dla demokracji jest wsród młodych ludzi najwyższe (71 proc.). Najniższe odnotowano w Polsce: jedynie 48 proc. badanych uznało demokrację za najlepszą formę rządów.
Około jedna piąta (21 proc.) jest pod pewnymi warunkami otwarta na inne formy rządów. Najmniej takich młodych ludzi jest w Niemczech (15 proc. ), podczas gdy we Francji, Hiszpanii, Włoszech, Grecji i Polsce jest to ponad 20 proc. (w Polsce 23 proc.). I wreszcie: jest nieco mniej niż jedna dziesiąta (8 proc. ) badanych twierdzi, że nie obchodzi ich, czy forma rządu jest demokratyczna, czy nie. Szczególnie wysoki odsetek takich osób mają Polska (11 proc.) i Wielka Brytania (10 proc.).
– Jeśli 57 procent młodych Europejczyków twierdzi, że woli demokrację od jakiejkolwiek innej formy rządów, oznacza to również, że wielu z nich nie popiera demokracji w 100 procentach – zauważa Thorsten Faas z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie, który wspierał badanie od strony naukowej. Jego zdaniem dane pokazują, że „demokracja jest pod presją – zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz”. Więcej młodych niż cztery lata temu ludzi określa swoje poglądy jako bardziej prawicowe niż centrowe. Podczas gdy w 2021 r. odsetek ten wynosił 14 procent, obecnie jest to 19 procent.
W Polsce na prawo od politycznego centrum widzi siebie 21 proc. badanych (w 2021 roku było to 16 proc.). Z kolei w Niemczech, we Francji i Włoszech rośnie odsetek osób, które widzą siebie po lewej stronie od politycznego centrum. W Niemczech odsetek ten wzrósł z 32 proc. w 2021 r. do 43 proc. obecnie.
Wielu niezadowolonych z działania demokracji
Według autorów badania wielu młodych ludzi w Europie nie jest zadowolonych ze sposobu, w jaki funkcjonuje demokracja w ich krajach. Najmniej zadowolonych jest w Grecji (12 proc.), We Włoszech (17 proc.) w Hiszpanii (21 proc.) i Polsce (23 proc.). Najwięcej zaś w Niemczech (45 proc. i Wielkiej Brytanii (37 proc.). Obraz ten pozostaje dość stały od 2019 roku. Jedynie w latach 2022-2023 niezadowolenie było jeszcze większe z powodu pandemii – czytamy w raporcie z badań. W Polsce tąpnięcie odnotowano w 2023 roku, gdzie liczba młodych ludzi zadowolonych z funkcjonowania demokracji w kraju wynosiła zaledwie 10 proc.
Młodzi Europejczycy stali się bardziej krytyczni, jeśli chodzi o migrację. 38 proc. uważa, że imigracja powinna być bardziej ograniczona, podczas gdy w 2021 roku takiego zdanie było 26 proc. W Polsce takiego zdania obecnie jest 51 proc. respondentów.
Coraz mniej uważa z kolei, że ochrona klimatu nadal ma pierwszeństwo przed wzrostem gospodarczym: 32 proc. twierdzi, że walka ze zmianami klimatu powinna zdecydowanie mieć priorytet, nawet jeśli jest to szkodliwe dla wzrostu gospodarczego. W 2021 roku uważało tak 44 proc.
UE jest dobra, ale wymaga reform
Dla sześciu procent osób w wieku od 16 do 26 lat system polityczny w ich kraju działa dobrze i nie wymaga zmian. 48 procent uważa, że demokracja w ich kraju jest zagrożona – najwięcej w Grecji (62 proc.) w Niemczech (61 proc.); w Polsce taką opinię wyraziło 34 proc. respondentów, najmniej spośród badanych krajów.
Dwie trzecie pozytywnie ocenia członkostwo swojego kraju w UE. Jednocześnie 53 procent młodych ludzi krytykuje fakt, że UE zbyt często zajmuje się drobnymi sprawami. Połowa uważa, że UE to dobra idea, ale jest źle wdrażana.
W kwestiach geopolityki młodzi ludzie mają niewielkie zaufanie do UE. Jedynie 42 proc. wymienia ją jako jednego z trzech najpotężniejszych globalnych graczy politycznych – za Stanami Zjednoczonymi (83 proc.), Chinami (75 proc.) i Rosją (57 proc.). 51 procent uważa, że UE będzie miała większy wpływ tylko wtedy, gdy przejdzie fundamentalne zmiany.
Tożsamość europejska czy narodowa?
Młodzi Włosi, Hiszpanie i Niemcy najsilniej identyfikują się z Europą. Z kolei młodzi Polacy (48 proc.) i Francuzi (30 proc.) częściej identyfikują się wyłącznie z własnym krajem. Jednak liczba młodych Polaków i Francuzów, którzy definiują swoją tożsamość wyłącznie w kategoriach narodowych, maleje w porównaniu z rokiem 2024 (W Polsce było to wówczas 55 proc., a we Francji 33 proc.).
Badanie „Młoda Europa 2025” przeprowadził ośrodek YouGov wśród 6 703 osób w wieku od 16 do 26 lat w Niemczech, Francji, Hiszpanii, Włoszech, Grecji, Polsce i Wielkiej Brytanii. Fundacja TUI zleca badanie od 2017 roku.
Opracowała: Anna Widzyk, Deutsche Welle