Mapowanie 3D nie jest nowością, jednak do tej pory wykorzystywane było wyłącznie w konkretnych przypadkach. Teraz technologia MR i AR wspomogą wykopaliska na większą skalę.
Archeologia jest jedną z najważniejszych dziedzin nauki. Dzięki temu, co skryte jest głęboko pod Ziemią, możemy dowiedzieć się więcej o historii ludzkości. Niekiedy nowe odkrycia całkowicie mogą zmienić nasze postrzeganie niektórych cywilizacji. Jest to jednak dziedzina, w której innowacje technologiczne są niezwykle rzadkie. Prawdziwym „game changerem” swego czasu było datowanie węglem, które do dziś jest wykorzystywane w celu określenia wieku znaleziska. Teraz podobną innowacją wydaje się być wprowadzenie technologii związanych z mieszaną oraz rozszerzoną rzeczywistością wprost na wykopaliska.
MR i AR wreszcie w terenie
Archeologia od wieków bada przeszłość ludzkości poprzez odkrywanie architektury, ceramiki czy kości zwierząt. W ostatnich latach wiele projektów wykorzystuje cyfrowe modele 3D odkrytych obiektów. Choć są one przydatne w muzeach i edukacji, naukowcy dotychczas nie w pełni korzystali z ich potencjału w terenie. To się zmienia dzięki projektowi HKU, który umożliwia interaktywne korzystanie z danych 3D podczas wykopalisk.
MR i AR, dzięki urządzeniom takim jak HoloLens 2 czy Meta Quest Pro, pozwalają archeologom na jednoczesne obserwowanie rzeczywistego świata oraz modeli cyfrowych. Na przykład MR umożliwia wizualizację usuniętych struktur w ich pierwotnym położeniu, co ułatwia podejmowanie decyzji o kolejnych krokach wykopalisk.
Zespół HKU testuje technologie MR i AR w Armenii, na stanowisku w dolinie rzeki Vedi. Profesor Peter J. Cobb z Wydziału Sztuk HKU podkreśla, że nowe technologie zmieniają podejście do archeologii: „Nosząc urządzenie MR podczas wykopalisk, mogę zobaczyć wirtualnie usuniętą ścianę w jej pierwotnym miejscu. To pomaga mi w planowaniu dalszych prac i porównywaniu różnych elementów architektury odkrytych w różnym czasie.”
AR smart glasses, wyposażone w mikrofony i kamery, umożliwiają rejestrowanie danych bez potrzeby użycia rąk, co jest kluczowe w terenie. Zespół wykorzystuje także mieszaną rzeczywistość do porównywania skanów fragmentów ceramiki z ich fizycznymi odpowiednikami, co jest szczególnie pomocne w analizie artefaktów przechowywanych w muzeach. W przyszłości sztuczna inteligencja może ułatwić dopasowywanie fragmentów na podstawie ich kształtów.
Wyniki są obiecujące
Osiągnięcia zespołu zostały opublikowane w prestiżowym Journal of Computer Applications in Archaeology. Profesor Cobb przyznał, że nowatorski charakter badań sprawił, że znalezienie recenzentów było wyzwaniem. Projekt jest efektem interdyscyplinarnej współpracy archeologów i inżynierów z HKU. Wyposażenie oraz wsparcie techniczne zapewniło Centrum Innowacji Tam Wing Fan na Wydziale Inżynierii HKU. Zespół pracuje obecnie nad opracowaniem specjalistycznych okularów AR, które będą lepiej dostosowane do potrzeb archeologów.
Projekt nie tylko przynosi nowe narzędzia badawcze, ale także oferuje studentom HKU możliwość zdobywania praktycznych doświadczeń w Armenii. Kursy prowadzone w ramach projektu pozwalają studentom połączyć praktykę z edukacją akademicką. Technologie MR i AR mogą na nowo zdefiniować archeologię, czyniąc ją bardziej interaktywną i precyzyjną. Projekt HKU pokazuje, jak zaawansowane technologie mogą wspierać badania nad historią, oferując unikalne spojrzenie na przeszłość i jej ochronę dla przyszłych pokoleń.
Grafika: HKU Faculty of Arts